'Mag ik, als ik een stukje landbouwgrond koop, daar een verplaatsbare woning, op wielen, plaatsen?'
Vragen over andere woonvormen komen steeds meer voor.

Verplaatsbare woningen worden steeds aantrekkelijker en winnen aan populariteit. Niet helemaal onterecht. Beeld u even in: u koopt of huurt een perceel, en als u even van 'lucht' wil veranderen, gaat u met uw woning onder de arm gewoon ergens anders naartoe . Voor mensen die van verandering houden, moet dit wel een leuk idee zijn. Bovendien zijn modulaire woonvormen erg flexibel, zowel in grootte als prijs.

De vraag is natuurlijk: wat zeggen onze regels in Vlaanderen hierover?

1. Wel niet veel, want er is geen specifiek kader.

Wat alvast duidelijk is, is dat onze regels geen specifiek kader voorzien voor deze woonvormen. Waar we wél over beschikken, is een complex lappendeken van vergunningsplichten, vrijstellingen, voorschriften en kwaliteitsvereisten, dat geldt voor élke woning in Vlaanderen.

2. Voor 'wonen' is er een vergunning nodig.

Het is dus eigenlijk eenvoudig: als u in een constructie op wielen wil wonen, is er altijd een vergunning nodig.

Maar ook het bouwen van losstaande modulaire woningen, bijvoorbeeld met containers, is vergunningsplichtig, ook als de oppervlakte kleiner is dan 40 m². Hiervoor en vooral elke andere vorm van (modulair) wonen – een omgevingsvergunning aangevraagd worden. De aanvraag moet dan getoetst worden aan de toepasselijke voorschriften, en aan de goede ruimtelijke ordening. En die beoordelingsoefening draait niet altijd goed uit.

3. Zijn de voorschriften altijd een stok tussen de wielen?

Neen, dat hoeven ze niet steeds te zijn. Vandaag zijn verkavelingsvoorschriften, of voorschriften uit een oud BPA niet langer heilige huisjes.

Verkavelingsvoorschriften , die niets met openbaar groen of wegenis te maken hebben, en die ouder zijn dan 15 jaar op het ogenblik dat een vergunningsaanvraag wordt ingediend, hoeven niet tot weigering van een vergunning te leiden. Ook voorschriften uit een BPA,

Ook mag een vergunningverlener afwijken van de stedenbouwkundige voorschriften van een BPA, voor zover dit plan ouder is dan vijftien jaar op het ogenblik van de indiening van de aanvraag. Afwijkingen kunnen niet toegestaan worden voor wat betreft wegenis, openbaar groen en erfgoedwaarden. Maar kijk, wie in het 'groen' wil wonen via deze afwijkingsmechanismen, zal ook niet kunnen landen want ze kan niet worden toegepast voor agrarisch gebied, ruimtelijk kwetsbaar gebied of zelfs recreatiegebied.

4. Concreet.

Als u vertrekt van een onbebouwd perceel, zal u steeds in bestemmingszones moeten zoeken waar 'wonen' tot de bestemmingskeuzes behoort.
Een onbebouwd perceel in agrarisch gebied aankopen om er een verplaatsbare woning te zetten, dat zal niet lukken.

Als u - bijvoorbeeld - een landbouwperceel zou kopen of huren, dat bebouwd is, veranderd de situatie. Immers in dat geval is er sprake van bestaande constructies, en kan worden gekeken of de zonevreemde basisrechten kunnen gelden.

Indien er sprake is van een bestaande hoofdzakelijk vergunde en niet verkrotte woning op die plek, zou u ervoor kunnen opteren om die woning af te breken en te 'herbouwen'. Over die mogelijkheid beschikt u niét als het over ruimtelijk kwetsbaar gebied (uitgezonderd parkgebieden) of recreatiegebied gaat.

Let wel, dan moet er sprake zijn van een woonfunctie die hoofdzakelijk vergund is. Is dat niet het geval, zal ook een zonevreemde functiewijziging nodig zijn.

En maakt het een verschil dat uw woning op wielen staat? Neen. Is dit dan een bijgebouw? Ook niet echt, dat wordt volgens onze regels eerder beschouwd als een 'tijdelijke constructie' of 'verplaatsbare inrichting'. Maar ook daarvoor is in principe gewoon een omgevingsvergunning nodig. Een grond gewoonlijke gebruiken voor het parkeren van aanhangwagens, of voor het plaatsen van één of meer verplaatsbare constructies die voor bewoning kunnen worden gebruikt (zoals woonwagens), is vergunningsplichtig.

Ook hiervoor zijn er soms vrijstellingen, met voorwaarden zoals maximaal 120 dagen per kalenderjaar blijven staan, of voor een verplaatsbare inrichting die kan dienen voor bewoning, zoals een stacaravan, maar die vrijstellingen gelden dan enkel zonder er effectief in te wonen.

Het klopt dus niét, wat vaak online staat, dat een woning op wielen, als die ergens geparkeerd staat, steeds niet vergunningsplichtig zou zijn.